تفضلی الهام آزموده اعظم پرنان امام وردیخان دکتر سلمه دادگر

IJOGI, Vol. 18, No. 175, pp. 16-24, Dec 2015 دوره هجدهم شماره 571 صفحه: 51-24 هفته اول دی 5934 بررسی همبستگی خشنودی زناشویی با کیفیت نوع 2 زندگی زنان مبتال به دیابت مهین 3 *2 1 تفضلی الهام آزموده اعظم پرنان امام وردیخان 4 دکتر سلمه دادگر مربی گروه مامایی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد مشهد ایران. مربی گروه مامایی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه تربت حیدریه ایران. دانش آموخته کارشناس ارشد مامایی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد مشهد ایران. استادیار گروه زنان و مامایی مرکز تحقیقات سالمت زنان دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد مشهد ایران..1.2.3.4 خالصه تاریخ دریافت: 1314/8/22 تاریخ پذیرش : 1314/11/1 مقدمه: ارتقاء کیفیت زندگی یکی از اهداف نهایی مدیریت بیماریهای مزمن نظیر دیابت محسوب می شود. مواجهه با بحران ناشی از ابتالء یکی از زوجین به دیابت منجر به کاهش خشنودی زناشویی آنها میشود که ممکن است بر کیفیت زندگی آنها تأثیرگذار باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط خشنودی زناشویی با کیفیت زندگی زنان مبتال به دیابت نوع 2 در زنان دیابتی شهر مشهد انجام شد. روش کار: این مطالعه توصیفی در سال 1313-14 بر روی 11 نفر از زنان مبتال به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر مشهد انجام شد. ابزار گردآوری داده ها در این مطالعه سه پرسشنامه مشخصات فردی و بیماری مقیاس خشنودی زناشویی اصالح شده آذرین ناتان اچ و پرسشنامه کیفیت زندگی SF-36 بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS )نسخه 12( و آزمون های آماری همبستگی آنالیز واریانس و رگرسیون خطی انجام شد. میزان p کمتر از 1/10 معنی دار در نظر گرفته شد. یافته ها: در این مطالعه 31 نفر )%33/3( افراد دارای خشنودی زناشویی ضعیف و 08 نفر )%24/4( دارای خشنودی متوسط بودند. بر اساس نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن ارتباط معنیداری بین نمره خشنودی زناشویی و کیفیت زندگی و ابعاد سالمت روانی و جسمی آن وجود داشت )1/10<p(. بر اساس نتایج آزمون رگرسیون خطی نیز خشنودی زناشویی قادر به پیشگویی %14/1 واریانس نمره کیفیت زندگی در افراد مورد مطالعه بود. نتیجه گیری: خشنودی زناشویی باالتر با کیفیت زندگی بهتر زنان دیابتی ارتباط دارد و خشنودی زناشویی قادر به پیشگویی کیفیت زندگی این افراد می باشد. از این رو ارتقای خشنودی زناشویی و انجام مشاورههای خانوادگی جهت بهبود کیفیت زندگی زنان دیابتی که از اهداف اصلی مراقبتی در بیماران دیابتی است توصیه می شود. کلمات کلیدی: روابط زناشویی کیفیت زندگی دیابت ملیتوس نوع 2 * نویسنده مسئول مكاتبات: الهام آزموده دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه تربت حیدریه ایران. تلفن: 101-0222111 پست الكترونیك: azmoudehe@gmail.com 61

همبستگی خشنودی زناشویی با کیفیت زندگی زنان مبتال به دیابت نوع 2 مقدمه در عصر جدید تحقیقات پزشکی بر ارزیابی پیامدهای مداخالت درمانی از منظر بیمار معطوف شده و کمتر به مقوله وجود یا فقدان عالئم و نشانههای بیماری توجه کردهاند. از این رو مفاهیمی نظیر کیفیت زندگی از اهمیت فزایندهای برخوردار شده و توجه زیادی را در تحقیقات به خود جلب کرده است )1(. سازمان جهانی بهداشت کیفیت زندگی را درك افراد از وضعیت زندگی در قالب فرهنگ و ارزش حاکم بر جامعه و در راستای اهداف انتظارات استانداردها و عالیق خود شخص تعریف می کند )2(. کیفیت زندگی در واقع مفهومی انتزاعی است و شامل حوزههای فیزیکی روانشناختی نقشهای روزمره عملکرد اجتماعی و درك فرد از سالمت عمومی خود می باشد )1 3(. کیفیت زندگی در واقع نشاندهنده درك فرد از تأثیر بیماری بر وی بوده از این رو از اندازهگیری آن به عنوان شاخصی از پیامد یک بیماری استفاده می شود )1 4(. دیابت ملیتوس بیماری مزمنی است که شیوع آن در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته به طور قابل مالحظهای در حال افزایش است ) 0 ( به گونه ای که در سال 2112 بیشتر از 311 میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتال بودند و انتظار می رود این رقم تا سال 2131 به 002 میلیون نفر افزایش پیدا کند )8-2(. در قسمتهای مختلف ایران نیز شیوع این بیماری بین 8- %0 متغیر است )1(. اغلب بیماران مبتال به دیابت خصوصا دیابت نوع 2 در مرکز مراقبتهای اولیه در جهان مراقبت میشوند )4(. این بیماری از جمله بیماریهایی است که تأثیر بسزایی بر عملکرد فیزیکی روانشناختی و روابط اجتماعی فرد داشته و در نتیجه منجر به تضعیف کیفیت زندگی مبتالیان می شود )1 11(. هدف نهایی از درمان تمام بیماران دیابتی در تمام گایدالین ها و پروتکل های ملی و بین المللی جلوگیری از عوارض حاد و مزمن دیابت و بهبود کیفیت زندگی مبتالیان است. بنابراین آگاهی در مورد کیفیت زندگی افراد و عوامل مؤثر بر آن در این بیماران اهمیت بسزایی دارد )12-11(. از این گذشته افزایش توجه به کیفیت زندگی نیز در دو دهه گذشته منجر به عالقهمندی محققین برای بررسی و شناسایی عوامل مؤثر بر آن شده است تا با تعدیل این عوامل در راستای ارتقای کیفیت زندگی افراد مبتال به بیماریهای مزمن گام برداشت )13 14(. در این راستا مطالعات زیادی نشان داده اند که سازگاری بهتر با یک بیماری و کیفیت زندگی مطلوب تر با حمایت اجتماعی باالتر و تنازعات خانوادگی کمتر همراه است )11-10(. تأثیر حمایت همسر بر سازگاری زوجین با بیماریهای متعدد نیز بررسی و اثبات شده است. بر اساس مطالعات حمایت از طرف همسر مهمترین منبع حمایتی در طی دوره های بیماری و عامل اصلی اثرگذار بر مدیریت بیماریهای مزمن می باشد )0 18(. دیابت نیز به عنوان یک بیماری مزمن به طور اجتناب ناپذیری منجر به ایجاد استرس و تنش میشود. از این رو نیاز فزاینده ای به حمایت چند جانبه از این بیماران وجود دارد.)11( بر اساس نتایج مطالعات حمایت فراهم شده توسط همسر ممکن است تأثیر زیادی بر توجه به رژیم غذایی در افراد دیابتی داشته باشد )13(. خشنودی زناشویی نیز یکی دیگر از متغیرهای احتمالی تأثیرگذار با مکانیسم مشابه است. خشنودی زناشویی در واقع وضعیتی است که در آن زوجین از بودن با همدیگر احساس خشنودی میکنند )21(. خشنودی زناشویی در تعریفی دیگر به معنای انطباق بین انتظاراتی که فرد از زندگی زناشویی دارد و آنچه در زندگی خود تجربه می کند است. خشنودی زناشویی به عالوه یکی از عوامل مهم مؤثر بر سالمت زنان و از مهمترین شاخص های خشنودی از زندگی است. سطح باالی خشنودی زناشویی منجر به ارتقای سالمت روانی افزایش عزت نفس تقویت حس همکاری و افزایش خشنودی از زندگی در زوجین می شود )24-21(. به عالوه ناسازگاری در روابط زوجین باعث اختالل در روابط اجتماعی گرایش به انحرافات اجتماعی و افول ارزش های فرهنگی بین زوجین می شود )23(. تحقیقات نشاندهنده آن است که خشنودی زناشویی نقش مهمی در کمک به خانواده برای مقابله با بحرانها ایفا میکند )20(. در مطالعات اهمیت حمایت زناشویی و بالعکس اثرات مضر تنازعات زناشویی برای بیماران با 61 11

مهین تفضلی و همكاران بیماریهای مزمن مورد بررسی قرار گرفته است با این حال توجه محدودی به خشنودی زناشویی در افراد دیابتی شده است )13(. در این راستا نتایج مطالعه نجفی و همکاران )2112( در تهران نشاندهنده کمتر بودن نمره خشنودی زناشویی در افراد دیابتی در مقایسه با جمعیت معمول بود )22(. بر اساس نتایج مطالعات بیماران دیابتی که سطح خشنودی بیشتری از روابط زناشویی دارند سازگاری بهتری با بیماری و درمان داشته و دیسترس کمتری را تجربه می کنند )0 21(. 11 از این رو انتظار می رود خشنودی زناشویی مبتالیان به این بیماری بر درك آنها از کیفیت زندگی خود تأثیرگذار باشد. به طور کلی اغلب مطالعاتی که به طور جداگانه به بررسی خشنودی زناشویی و کیفیت زندگی بیماران دیابتی پرداخته اند نشان دهنده نامطلوب بودن دو مقوله کیفیت زندگی و خشنودی زناشویی در آنها بودند ولی وجود ارتباط بین خشنودی زناشویی و کیفیت زندگی در زنان ایرانی مبتال به دیابت همچنان مورد سؤال میباشد و مطالعات اندکی در این زمینه انجام شده است. به عالوه با توجه به نقش مهم زنان به عنوان مراقب اصلی فرزندان همسر و حتی والدین خود در اجتماع بررسی نحوه سازگاری آنها با بیماریهای مزمن و درك آنها از تأثیرگذاری این بیماریها از اهمیت بسزایی برخوردار است )0(. از این گذشته درست است که در برخی مطالعات ارتباط بین خشنودی زناشویی با کیفیت زندگی سایر جمعیتها مورد تأیید قرار گرفته است اما حتی در صورت تأیید این ارتباط در جمعیت زنان دیابتی سهم خشنودی زناشویی در پیشگویی کیفیت زندگی جمعیتهای مختلف متفاوت می باشد از این رو مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط خشنودی زناشویی با کیفیت زندگی زنان مبتال به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به مراکز بهداشت شهر مشهد انجام شد. روش کار این مطالعه توصیفی در سال 1313-14 بر روی 11 نفر از زنان دیابتی مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر مشهد انجام شد. در این مطالعه حداقل حجم نمونه از طریق فرمول مربوط به مطالعات همبستگی و با استفاده از یافتههای حاصل از یک مطالعه مقدماتی برآورد شد به این صورت که خشنودی زناشویی و کیفیت زندگی با استفاده از ابزارهای مربوطه در 10 نفر ارزیابی شد و سپس ضریب همبستگی بین این دو متغیر با استفاده از آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن محاسبه شد. از پارامترهای ضریب همبستگی )1/311=r( و مقادیر بحرانی برای سطح اطمینان %10 و توان آزمون %81 در فرمول حجم نمونه استفاده شد به این ترتیب حداقل حجم نمونه 84 نفر برآورد شد که به منظور افزایش اعتبار نتایج پژوهش و همچنین پیشبینی ریزش احتمالی حجم نمونه 11 نفر در نظر گرفته شد. انتخاب مراکز بهداشت جهت نمونهگیری به صورت خوشهای صورت گرفت به این صورت که متناسب با جمعیت تحت پوشش مراکز بهداشت پنج گانه شهر مشهد تعداد 11 مرکز بهداشتی درمانی انتخاب و در این مراکز نمونهگیری به صورت در دسترس از افراد واجد شرایط انجام شد. واحدهای پژوهش از بین زنان مبتال به دیابت تأیید شده مراجعه کننده به مراکز بهداشتی- درمانی انتخاب شدند که پس از بررسی از نظر معیارهای ورود به مطالعه و توضیح در مورد اهداف پژوهش رضایت نامه آگاهانه کتبی اخذ و پرسشنامه های پژوهش به صورت انفرادی در اختیار آنها قرار داده شد تا تکمیل کنند. معیارهای ورود به این مطالعه شامل: نوشتن سن داشتن سواد خواندن و 18-21 سال تأهل و داشتن زندگی مشترك با همسر گذشت حداقل یک سال از زمان ابتالء به دیابت نوع 2 در هنگام ارزیابی عدم اعتیاد به الکل و مواد مخدر در خود و همسر بود. افراد در صورت ابتالء خود یا همسر به بیماریهای شناخته شده تأثیرگذار بر فعالیت جنسی به جز دیابت مانند بیماریهای قلبی نورولوژیک تروماها و اعمال جراحی بر روی دستگاه تناسلی نواقص فیزیکی شدید در خود یا همسر مصرف داروی تأثیرگذار بر فعالیت جنسی توسط زن و همسر داشتن شریک جنسی توسط همسر قرار داشتن در دوران یائسگی حاملگی 61

همبستگی خشنودی زناشویی با کیفیت زندگی زنان مبتال به دیابت نوع 2 نفاس و شیردهی و بروز بحران روحی شدید در ماه گذشته از مطالعه خارج شدند. ابزار گردآوری داده ها در این مطالعه سه پرسشنامه مشخصات فردی و بیماری مقیاس خشنودی زناشویی اصالح شده آذرین ناتان اچ و پرسشنامه کیفیت زندگی SF-36 بود. پرسشنامه مقیاس خشنودی زناشویی اصالح شده آذرین ناتان اچ شامل 8 سؤال بوده و امتیازبندی این مقیاس از 1 )کامال ناخشنود( تا 11 )کامال خشنود( است. کمترین امتیاز کسب شده 8 و بیشترین امتیاز کسب شده 81 می باشد. کسب امتیاز 8-01 به معنای خشنودی زناشویی ضعیف 08-21 خشنودی زناشویی متوسط و 11-81 به معنای خشنودی خوب بود. مقیاس خشنودی زناشویی توسط آذرین ناستر و جنز )1113( طراحی و توسط برنشتاین ویلسن و همکاران )1130( اصالح شده است. روایی و پایایی این فرم در ایران توسط حیدری )1112( در مشهد تأیید شد )28(. در مطالعه حاضر نیز پایایی این پرسشنامه به روش همسانی درونی و با ضریب آلفای کرونباخ 1/88 تأیید شد. پرسشنامه کیفیت زندگی SF-36 نیز دارای 32 سؤال در هشت بخش عملکرد جسمی محدودیت ایفای نقش به دلیل مشکالت جسمی محدودیت ایفای نقش به دلیل مشکالت روحی درد بدنی عملکرد اجتماعی سالمت عاطفی انرژی و خستگی و سالمت عمومی می باشد. بازه نمرات در محدوده 1-111 بوده و نمره باالتر نشان دهنده کیفیت زندگی بهتر است. در این پرسشنامه چهار خرده مقیاس در ب عد سالمت جسمی و چهار خرده مقیاس مربوط به ب عد سالمت روانی می باشد )21(. روایی نسخه فارسی پرسشنامه کیفیت زندگی SF-36 توسط پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی کاشان تأیید شد )31(. در مطالعه حاضر پایایی پرسشنامههای مورد استفاده پس از اجرا بر روی 21 نفر با ضرایب آلفای کرونباخ باالتر از 1/1 تأیید شد. داده ها پس از گردآوری با استفاده از نرمافزار آماری SPSS )نسخه 12( و آزمون های توصیفی من ویتنی کروسکال والیس رگرسیون خطی مورد ضریب همبستگی اسپیرمن و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در تمام آزمون ها ضریب اطمینان %10 )سطح معنی داری )%0 و توان آزمون %81 مدنظر قرار گرفت. میزان p کمتر از 1/10 معنی دار در نظر گرفته شد. یافته ها میانگین سنی افراد مورد مطالعه 43/08±1/31 سال و میانگین طول ازدواج آنها 20/13±11/84 سال بود. مدت زمان سپری شده از زمان تشخیص دیابت در آنها 0/08±4/14 سال بود و به طور متوسط 3/01±1/11 زایمان داشتند. سایر مشخصات فردی افراد در جدول 1 آورده شده است. جدول 1- مشخصات زمینه ای بیماران مورد مطالعه متغیرها تحصیالت شغل سطح درآمد شاخص توده بدنی کنترل دیابت بر اساس نظر پزشک درمانگر و آزمایشات بیمار ابتدایی تعداد )درصد( )08/8( 03 )12/1( 10 )21/1( 11 )3/3( 3 )14/4( 80 )0/2( 0 )43/3( 31 )04/4( 41 )2/2( 2 )8/1( 8 )22/2( 21 )10/2( 14 )82/2( 14 )11/8( 12 راهنمایی متوسطه دانشگاهی خانه دار شاغل کمتر از حد کفاف در حد کفاف بیشتر از حد کفاف 18/0-24/1 20-21/1 بیشتر یا مساوی 31 بله خیر 61 11

مهین تفضلی و همكاران بر اساس نتایج مطالعه میانگین نمره خشنودی زناشویی واحدهای پژوهش 08/21±10/10 در محدوده 8-81 قرار داشت. بعد از تقسیم بندی افراد بر اساس نمره خشنودی زناشویی 31 نفر )%33/3( افراد دارای خشنودی زناشویی ضعیف 08 نفر )%24/4( خشنوی متوسط و 2 نفر )%2/2( دارای خشنودی خوب بودند. بر اساس نتایج آزمون من ویتنی و کروسکال والیس از بین متغیرهای زمینه ای تفاوت معناداری در نمره خشنودی زناشویی بر حسب وضعیت کنترل دیابت و سطح درآمد وجود داشت )1/131=p =p( )جدول 2(. جدول 2- میانگین نمره خشنودی زناشویی بر حسب متغیرهای زمینه ای تحصیالت شغل سطح درآمد شاخص توده بدنی متغیرها کنترل دیابت بر اساس نظر پزشک درمانگر و آزمایشات بیمار ** * آزمون کروسکال والیس آزمون من ویتنی ابتدایی راهنمایی متوسطه دانشگاهی خانه دار شاغل کمتر از حد کفاف در حد کفاف بیشتر از حد کفاف خشنودی زناشویی انحراف معیار±میانگین 08/12±22/24 سطح معنی داری * 1/101 ** 1/221 * 1/131 1/212 21/13±11/21 08/11±12/11 13/11±1/13 08/88±11/84 20/11±11/81 04/14±12/12 22/12±21/24 14/11±11/1 01/10±21/02 18/0-24/1 * 28/81±20/21 20-21/ 1 بیشتر یا مساوی 31 بله خیر ** 21/83±13/22 21/33±11/34 41/43±11/22 بر اساس نتایج آزمون همبستگی پیرسون نیز ارتباط معنی داری بین سن )1/400=p( مدت بیماری )1/431=p( و مدت ازدواج )1/120=p( با نمره خشنودی زناشویی وجود نداشت. میانگین نمره کیفیت زندگی واحدهای پژوهش نیز 08/10±12/24 بود. از میان 8 خرده مقیاس کیفیت زندگی بیشترین نمره مربوط به کارکرد جسمی )21/31±20/83( و کمترین نمره مربوط به ب عد سالمت عمومی )42/11±18/18( بود. بر اساس نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن ارتباط معنیداری بین نمره کل خشنودی زناشویی با کیفیت زندگی و دو ب عد اصلی آن و خرده مقیاسهای عملکرد اجتماعی سالمت عاطفی انرژی و خستگی و سالمت عمومی وجود داشت )1/110<p( )جدول 3(. بر اساس نتایج آزمون آنالیز واریانس یک طرفه نیز افراد با نمره خشنودی خوب و متوسط نمره کیفیت زندگی باالتری نسبت به افراد با خشنودی زناشویی ضعیف داشتند.)p=( جدول 3 - بررسی همبستگی بین خشنودی زناشویی با کیفیت زندگی و ابعاد آن خشنودی زناشویی سطح معنی داری r 1/114 1/314 1/411 1/381 1/112 1/311 متغیرها کیفیت زندگی ب عد سالمت جسمی کیفیت زندگی عملکرد جسمی محدودیت ایفای نقش به دلیل مشکالت جسمی 02

همبستگی خشنودی زناشویی با کیفیت زندگی زنان مبتال به دیابت نوع 2 1/121 1/120 درد بدنی 1/401 سالمت عمومی ب عد سالمت روانی کیفیت زندگی 1/481 1/331 عملکرد اجتماعی 1/311 محدودیت ایفای نقش به دلیل مشکالت روحی 1/113 1/313 سالمت عاطفی 1/311 انرژی و خستگی بر اساس نتایج آزمون رگرسیون خطی خشنودی زناشویی قادر به پیشگویی %14/1 از تغییرات کیفیت زندگی در افراد مورد مطالعه بود. به عالوه در بررسی های جداگانه سهم خشنودی زناشویی در پیشگویی ب عد سالمت جسمی و روانی کیفیت زندگی نیز به ترتیب %1/181 و %12/1 بود )جدول 4(. جدول 4- بررسی رگرسیون خطی پیش بینی کیفیت زندگی و ابعاد آن بر اساس خشنودی زناشویی βstandardized Coefficients F R 2 متغیر وابسته سطح معنی داری 1/312 14/01 14/1 کیفیت زندگی 1/110 1/210 8/41 ب عد سالمت جسمی کیفیت زندگی 1/181 1/411 11/28 ب عد سالمت روانی کیفیت زندگی 12/1 بحث بر اساس نتایج مطالعه حاضر میانگین نمره خشنودی زناشویی در زنان دیابتی شهر مشهد 08/21±10/10 بود که این میزان بسیار کمتر از میانگین نمره همین شاخص در زنان نخست زای شهر مشهد در مطالعه گلمکانی و همکاران )2113( و زارع و همکاران )2114( بود )31 32(. به عالوه میانگین این نمره از نمره زنان بارور و حتی نابارور شهر مشهد در مطالعه زارع )2114( نیز کمتر بود )33(. این موضوع نشاندهنده تأثیر بیماری های مزمن بر سطح خشنودی زناشویی زنان می باشد که در واقع میتوان نتیجه گرفت این تأثیر حتی از تأثیر سایر بحرانها نظیر ناباروری نیز بیشتر است. در این مطالعه میانگین نمره کیفیت زندگی افراد نیز 08/10±12/24 بود که این میزان کمتر از میانگین نمره کیفیت زندگی بیماران مراجعه کننده به مرکز دیابت بیمارستان شهید باهنر کرمان )21/21±2/33( در مطالعه سلطان احمدی و همکاران )2113( با استفاده از ابزار مشابه بود )34(. تفاوت نتایج مطالعه حاضر با مطالعه سلطان احمدی را می توان به ویژگی های فردی اجتماعی و مراقبتی متفاوت دو جمعیت در دو شهر متفاوت به عالوه معیارهای ورود متفاوت در دو مطالعه نسبت داد. به عنوان مثال در مطالعه حاضر زنان باید حتما یک سال از ابتالء دیابت آنها می گذشت اما در مطالعه سلطان احمدی این معیار وجود نداشت. به عالوه این میانگین بسیار کمتر از میانگین نمره کیفیت زندگی در زنان سالم شهر مشهد در مطالعه بیات و همکار )2112( بود )30(. استفاده مطالعات مختلف از پرسشنامههایی با نمرهدهی متفاوت باعث دشوار شدن مقایسه کیفیت زندگی در جمعیت های مختلف شده است اما به طور کلی بر اساس متون ارتباط بین بیماری دیابت خصوصا دیابت نوع 2 بر کیفیت زندگی زنان دیابتی نسبت به جمعیت معمول نشان داده شده است )31 32(. در مطالعه حاضر ارتباط مستقیم و معنی داری بین نمره خشنودی زناشویی و کیفیت زندگی و نمره دو ب عد سالمت جسمانی و روانی کیفیت زندگی افراد دیابتی وجود داشت که بعد از گروه بندی افراد به سه دسته با خشنودی ضعیف متوسط و خوب نیز همین نتیجه به اثبات رسید. به طور کلی مطالعات در مورد بررسی ارتباط بین خشنودی زناشویی و کیفیت زندگی محدود می باشد. با این حال در مطالعه تریف و همکاران )2111( نیز افراد با سازگاری زناشویی باالتر سازگاری 06

مهین تفضلی و همكاران بهتری با بیماری دیابت داشته به اثرات منفی دیابت کمتر اذعان نموده دیسترس احساسی کمتری را تجربه کردند و نمره کیفیت زندگی باالتری را گزارش کردند )13(. مشابه با این یافته ها تریف و همکاران )1118( در مطالعهای دیگر ارتباط معنی داری بین حمایت خانواده و سازگاری با دیابت گزارش کردند )11(. به عالوه مشابه با نتایج این مطالعه در مورد ارتباط نمره خشنودی زناشویی با ب عد جسمی کیفیت زندگی نتایج مطالعه اسچوارتز و همکاران )1111( نشان داد کاهش حمایت اجتماعی در بیماران دیابتی کنترل نامطلوب قند خون بیماران را در دراز مدت پیشگویی می کند )38(. بر اساس تئوری نقش زناشویی زوجین در رابطه زناشویی باید توانایی تعدیل و سازگاری با بحران ها را داشته باشند. بر این اساس هنگامی که یکی از زوجین آسیب ها و عوارض یک بیماری مزمن را تجربه می کنند دو طرف باید قادر باشند انتظارات از همدیگر را تعدیل نموده و برای سازگاری با بیماری از همدیگر حمایت کنند. در نتیجه اگر این حمایت و تعدیل در نقش زناشویی اتفاق نیفتد منجر به درك منفی بیمار از اثرات بیماری در زندگی روزمرهاش می شود )31(. مشابه با نتایج مطالعه حاضر در مورد ارتباط بین خشنودی زناشویی و ب عد سالمت روانی کیفیت زندگی پریرا و همکاران )2114( ارتباط معکوسی را بین سازگاری زناشویی زنان دیابتی و موربیدیته روانی )نمره افسردگی و اضطراب( در زوجین دیابتی گزارش کردند.)0( بر اساس نتایج مطالعه حاضر خشنودی زناشویی قادر به پیشگویی %14 از واریانس کیفیت زندگی کل %12 از نمره ب عد سالمت روانی و تنها %1/181 از ب عد سالمت جسمانی کیفیت زندگی بود. برخالف نتایج مطالعه حاضر مطالعه مقطعی تریف و همکاران )2111( نشان داد سازگاری زناشویی قادر به پیشگویی کنترل قند خون بیماران دیابتی و ب عد سالمت جسمانی کیفیت زندگی نمی باشد و تنها ب عد روانی کیفیت زندگی را پیش بینی می کند )13(. در این راستا تریف و همکاران )2112( در مطالعه ای دیگر با استفاده از رویکرد طولی نشان دادند که نمره خشنودی و سازگاری زناشویی زوجین دیابتی در یک نقطه زمانی قادر به پیشگویی ب عد روانی کیفیت زندگی در دو سال بعد می باشد. اما برخالف نتایج مطالعه حاضر خشنودی زناشویی توانایی پیشگویی نمره کیفیت زندگی کل و ب عد جسمی آن را ندارد. یافته های دیگر مطالعه تریف نشان داد زوجینی که خشنودی بیشتری از رابطه زناشویی دارند دیسترس مرتبط با بیماری کمتر و سازگاری بیشتری با بیماری دو سال بعد را گزارش کردند. متفاوت قابل توجیه است. این تناقضات با توجه به طرح مطالعه مطالعه تریف و همکاران )2112( با استفاده از رویکرد طولی و در مدت دو سال انجام شد از این رو به نظر می رسد دارای اعتبار بیشتری نسبت به مطالعه حاضر باشد. به عالوه در مطالعه حاضر نیز با وجود معنادار شدن مدل پیشگویی کنندگی ب عد جسمی کیفیت زندگی خشنودی زناشویی قادر به پیش بینی درصد ناچیزی از این بعد کیفیت زندگی بود )1(. در نتیجه انجام مطالعات طولی برای بررسی اثرات خشنودی زناشویی در کیفیت زندگی زوجین پیشنهاد می شود. نتایج دیگر مطالعات نیز حاکی از ارتباط معنادار دو متغیر خشنودی زناشویی و کیفیت زندگی می باشد. به عنوان مثال نتایج مطالعه غفاری و همکار )2113( بر روی دانشجویان متأهل دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی )2112( و نتایج مطالعه قریبی و همکاران بر روی پرستاران بیمارستان های زاهدان حاکی از ارتباط معنی دار نمره خشنودی زناشویی با کیفیت زندگی آنها بود )41 41(. نتایج مطالعه بنائیان و همکاران )2112( بر روی زنان متأهل شهر بروجن و علیپور و همکاران )2113( بر روی دانشجویان متأهل دانشگاه پیام نور تهران نیز حاکی از ارتباط معنی دار خشنودی زناشویی و سالمت روان بود )42 43(. با وجود تازه بودن موضوع مورد بررسی در مطالعه حاضر تعدادی محدودیت متدولوژیک نیز در طرح آن به نظر می رسد. به عنوان مثال طراحی مطالعه حاضر مقطعی بوده است از این رو نمی توان با آن به رابطه علیتی پی برد. به عالوه عدم استفاده از ابزارهای ویژه بیماران دیابتی و استفاده از دو ابزار سنجش خشنودی 00

همبستگی خشنودی زناشویی با کیفیت زندگی زنان مبتال به دیابت نوع 2 زناشویی و کیفیت زندگی عمومی می تواند از محدودیت های مطالعه حاضر بود. نتیجه گیری خشنودی زناشویی باالتر با کیفیت زندگی بهتر زنان دیابتی ارتباط دارد و خشنودی زناشویی قادر به پیشگویی کیفیت زندگی این افراد می باشد. از این رو با توجه به اینکه یکی از مهمترین اهداف مراقبتی و درمانی بیماریهای مزمن ارتقاء کیفیت زندگی افراد می باشد توجه به مقوله خشنودی زناشویی و انجام اقداماتی در راستای ارتقاء آن نظیر مشاوره خانوادگی و بررسی معضالت زندگی زناشویی نقش بسزایی در کمک به این بیماران دارد. مطالعات بعدی باید در جهت ارزیابی تأثیر مداخالتی با هدف ارتقاء حمایت خشنودی زناشویی و مشاوره های حل تنازعات خانوادگی بر کیفیت زندگی و سازگاری بیماران دیابتی معطوف شود. تشكر و قدردانی این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی مصوب معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به شماره 121111 میباشد. بدین وسیله از حمایتهای معاونت محترم پژوهشی معاونت محترم بهداشتی دانشگاه همکاری صمیمانه واحدهای پژوهش و کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی شهر مشهد تشکر و قدردانی می شود. منابع 1. Trief PM, Wade MJ, Britton KD, Weinstock RS. A prospective analysis of marital relationship factors and quality of life in diabetes. Diabetes care 2002; 25(7):1154-8. 2. Sammarco A. Perceived social support, uncertainly and quality of life of younger breast cancer survivors. Cancer Nurs 2001; 24(3):212-9. 3. Wilson IB, Cleary PD. Linking clinical variables with health-related quality of life. A conceptual model of patient outcomes. JAMA 1995; 273(1):59 65. 4. Wandell PE. Quality of life of patients with diabetes mellitus. An overview of research in primary health care in the Nordic countries. Scand J Prim Health Care 2005; 23(2):68-74. 5. Pereira MG, Machado JC, Sousa MR, Pedras S. A study of a couple with type 2 diabetes: dyadic adjustment and psychological morbidity. Rev Assoc Med Bras 2014; 60(4):318-26. 6. Shaw JE, Sicree RA, Zimmet PZ. Global estimates of the prevalence of diabetes for 2010 and 2030. Diabetes Res Clin Pract 2010; 87(1):4 14. 7. Maiorino MI, Bellastella G, Esposito K. Diabetes and sexual dysfunction: current perspectives. Diabetes Metab Syndr Obes 2014; 7:95 105. 8. Facts about diabetes. Worldwide over 371 million people are living with diabetes. Animas Corporation. Available at: URL: http://www.jnj.com/sites/default/files/pdf/facts-about-diabetes-infographic.pdf; 2013. 9. Omidvar S, Niaki MT, Amiri FN, Kheyrkhah F. Sexual dysfunction among women with diabetes mellitus in a diabetic center in Amol. J Nat Sci Biol Med 2013; 4(2):321-4. 10. Awadalla AW, Ohaeri JU, Tawfiq AM, Al-Awadi SA. Subjective quality of life of outpatients with diabetes: comparison with family caregivers' impressions and control group. J Natl Med Assoc 2006; 98(5):737-45. 11. Hornbrook MC, Goodman MJ. Chronic disease, functional health status, and demographics: a multidimensional approach to risk adjustment. Heath Serv Res 1996; 31(3):283 307. 12. Lam CL, Lauder LJ. The impact of chronic diseases on the health-related quality of life (HRQOL) of Chinese patients in primary care. Fam Pract 2000; 17(2):159-66. 13. Trief PM, Himes CL, Orendorff R, Weinstock RS. The marital relationship and psychosocial adaptation and glycemic control of individuals with diabetes. Diabetes care 2001; 24(8):1384-9. 14. Tofighi S, Ahmad Kiadaliri A, Sadeghifar J, Raadabadi M, Mamikhani J. Health-related quality of life among patients with coronary artery disease: a post-treatment follow-up study in Iran. Cardiol Res Pract 2012; 2012:973974. 15. Cardenas L, Vallbona C, Baker S, Yusim S. Adult onset diabetes mellitus: glycemic control and family function. Am J Med Sci 1987; 293(1):28 33. 16. Garay-Sevilla ME, Nara LE, Malacara JM, Huerta R, Diaz de Leon J, Mena A, et al. Adherence to treatment and social support in patients with non-insulin dependent diabetes mellitus. J Diabetes Complications 1995; 9(2):81 6. 17. Trief PM, Grant W, Elbert K, Weinstock RS. Family environment, glycemic control, and the psychosocial adaptation of adults with diabetes. Diabetes care 1998; 21(2):241 5. 02

مهین تفضلی و همكاران 18. Primomo J, Yates BC, Woods NF. Social support for women during chronic illness: the relationship among sources and types of adjustment. Res Nurs Health 1990; 13(3):153 61. 19. Fisher L, Chesla CA, Bartz RJ, Gilliss C, Skaff MA, Sabogal F, et al. The family and type 2 diabetes: a framework for intervention. Diabetes Educ 1998; 24(5):599-607. 20. Valian K, Amini L, Sadeghi HS, Montazeri A. Marital satisfaction in women with and without polycystic ovary syndrome: a comparative study. Life Sci J 2013; 10(12):616-20. 21. Zare Z, Golmakani N, Shareh H, Khadem N. Factors related to marital satisfaction in primiparous women during postpartum period. J Midwifery Reproduct Health 2014; 2(2):120-7. 22. Milanifar B. Mental health. Tehran: Ghoase Publisher; 1997. (Persian.) 23. Jonaidy E, Sadodin SN, Mokhber N, Shakeri MT. Comparing the marital satisfaction in infertile and fertile women referred to the public clinics in Mashhad in 2006-07. Iran J Obstet Gynecol Infertil 2009; 12(1):7-16. 24. Rostami A, Ghazinour M, Nygren L, Nojumi M, Richter J. Health-related quality of life, marital satisfaction, and social support in medical staff in Iran. Appl Res Qual Life 2013; 8(3):385 402. 25. Parker AC. Marital satisfaction as a predictor of paternal involvement in adolescent diabetes management. [Doctoral Dissertation]. Dallas, Texas: The University of Texas Southwestern Medical Center; 2012. 26. Najafi M, Mirhoseini M, Moghani Lankarani M, Assari SH. Correlation between sexual dysfunction and marital dissatisfaction among diabetics. Iran J Endocrinol Metab 2006; 8(2):175-9. 27. Beverly E, Wray LA, Miller CK. Practice implications of what couples tell us about type 2 diabetes management. Diabetes Spectr 2008; 21(1):39-45. 28. Heydari P. Effect of cognitive behavioral therapy on anxiety in women with primary infertility by IUF treatments. [Master's Thesis]. Mashhad, Iran: Mashhad University of Medical Sciences; 1998. 29. Ware JE Jr, Sherbourne CD. The MOS 36-item short-form health survey (SF-36). I. Conceptual framework and item selection. Med Care 1992; 30(6):473 83. 30. Montazeri A, Goshtasebi A, Vahdaninia M, Gandek B. The short form health survey (SF-36): translation and validation study of the Iranian version. Qual Life Res 2005; 14(3):875-82. 31. Golmakani N, Dormohamadi M, Mazlom R. Survey of sexual satisfaction and marital satisfaction during postpartum at primiparous women referred to health care centers of Mashhad, Iran. Iran J Obstet Gynecol Infertil 2013; 16(55):7-13. (Persian.) 32. Zare Z, Golmakani N, Khadem N, Share H, Shakeri MT. The effect of pelvic floor muscle exercises on sexual quality of life and marital satisfaction in primiparous women after childbirth. Iran J Obstet Gynecol Infertil 2014; 17(103):21-32. (Persian.) 33. Zare Z, Golmakani N, Amirian M, Mazlom SR, Laal Ahangar M. Comparison of marital satisfaction in fertile and infertile couples and its relationship with sexual problems. Iran J Obstet Gynecol Infertil 2015; 18(143):1-10. (Persian.) 34. Soltan Ahmadi Z, Ranjbar H, Kohan M. The relationship between sexual function of diabetic women with quality of life. J Faculty Nurs Midwifery 2013; 23(82):32-9. (Persian.) 35. Bayat M. Evaluation of quality of life in woman in Mashhad. Guiding Thinking, Woman, Family. Mashhad: Ferdowsi University; 2012. P. 575-87. (Persian.) 36. Rubin RR, Peyrot M. Quality of life and diabetes. Diabetes Metab Res Rev 1999; 15(3):205-18. 37. Stewart AL, Greenfield S, Hays RD, Wells K, Rogers WH, Berry SD, et al. Functional status and wellbeing of patients with chronic conditions. Results from the medical outcomes study. JAMA 1989; 262(7):907-13. 38. Schwartz LS, Coulson LR, Toovy D, Lyons JS, Flaherty JA. A biopsychosocial treatment approach to the management of diabetes mellitus. Gen Hosp Psychiatry 1991; 13(1):19 26. 39. Tharp RG, Otis GD. Toward a theory of therapeutic intervention in families. J Consult Psychol 1966; 30(5):426 34. 40. Ghaffari M, Rezaei A. Correlation of marital satisfaction and quality of life with life skill and obsessivecompulsive tendency among Payam-e-Noor university students. Med Sci J Islam Azad Univ Tehran Med Branch 2013; 23(2):140-7. (Persian.) 41. Gharibi M, Sanagouymoharer G, Yaghoubinia F. The relationship between quality of life with marital satisfaction in nurses in social security hospital in Zahedan. Global J Health Sci 2015; 8(2):178. 42. Banaeyan F, Parvin N, Kazemian A. Relationship between mental health and marital satisfaction in married women. J Hamadan Univ Med Sci 2006; 14(2):52-8. (Persian.) 43. Alipour A, Rahimi A, Zare H. The relationship between mental health and marital satisfaction of married students, payame noor university of Tehran. Urmia Med J 2013; 24(7):557-65. (Persian). 02